Vrijwel ieder MKB-bedrijf werkt samen met een accountant. Zo besteden zij vaak administratieve- en personele zaken en het opstellen van de jaarrekening uit. Ook sparren deze ondernemers over strategische zaken. Accountancy is dan ook van essentieel belang voor MKB-bedrijven. Maar de opkomst van Artificial Intelligence (AI) werpt nieuwe vragen op: hoe zal AI het beroep van accountants beïnvloeden en in hoeverre is het een bedreiging of juist een aanwinst? Kunnen ondernemers straks zelf voor accountant spelen of blijft een accountant onmisbaar? Antoine Joosten en Richard van Leeuwen, fiscalist en accountant bij AACC, delen graag hun visie op deze actuele ontwikkelingen.
De opkomst van AI in de accountancy
“Eigenlijk heeft AI al jaren terug zijn intrede gedaan in ons vak,” vertelt Antoine. “Automatisering en digitalisering hebben al veel eerder plaatsgevonden, bijvoorbeeld bij het scannen van facturen. Destijds was dit baanbrekend en zou het veel werk aan de administratieve kant wegnemen. In de praktijk gebeurde dit niet.” Ook bij de meest recente ontwikkelingen in AI, met onder andere de opkomst van ChatGPT, betwijfelt Antoine of dit directe gevolgen heeft voor de inhoudelijke werkzaamheden als accountant. “Het maken van keuzes en interpretaties, gebaseerd op gevoel en onze werkervaring, kan nog niet door AI worden overgenomen. Dit zou AI doen op basis van logaritmes. Dan zou dus ieder bedrijf hetzelfde advies krijgen en dat werkt niet. Bovendien zie ik het niet snel gebeuren dat je met één druk op de knop een jaarrekening kan laten maken.” Richard voegt eraan toe dat normen, waarden en gedrags- en beroepsregels, die cruciaal zijn in de accountancy, niet door AI kunnen worden nageleefd. “Bovendien kan AI discriminerend en ondemocratisch zijn, zoals we hebben gezien in verschillende AI-experimenten. Het menselijke aspect en de soft skills van accountants kunnen dan ook niet zomaar worden vervangen.”
De voordelen van AI voor accountancy
Desondanks erkennen Antoine en Richard dat AI accountants kan helpen bij repeterende en homogene taken. Richard: “Het verwerken van administratieve taken is een gebied waar AI al veel efficiëntie kan bieden. Zo kunnen de accountantskantoren ten behoeve van controlewerkzaamheden bij grote ondernemingen, bij de verwerking van grote hoeveelheden data, al veel automatiseren. Accountants kunnen dan meer werk verzetten in minder tijd en met minder personeel.”
De gevaren van AI voor accountancy
Er zijn echter ook gevaren verbonden aan het gebruik van AI in accountantswerkzaamheden. Fouten in algoritmes, verminderde kwaliteit, risico op fraude en verminderde menselijke betrokkenheid zijn enkele zorgen die Antoine en Richard benoemen. “AI kan niet alle taken overnemen, vooral niet die waarbij interpretatie, analyse en inzicht van de mens cruciaal zijn. Ook ethische overwegingen zijn een belangrijke aandachtspunten,” vertelt Richard. Antoine vult aan: “Daarnaast kan de kwaliteit en uiteindelijk zelfs het financiële succes van MKB-bedrijven worden beïnvloed door de automatisering, zowel positief als negatief.”
Menselijke betrokkenheid
Antoine en Richard zijn het erover eens dat menselijke betrokkenheid onmisbaar is in de accountancy. Persoonlijk contact, het sparren over visies en het toetsen van ideeën zijn waardevolle aspecten die alleen door menselijke interactie kunnen worden bereikt. Ook speelt de behoefte aan sociaal contact en persoonlijke interactie een rol. Daarom adviseren Antoine en Richard MKB-bedrijven om blijvend samen te werken met accountantskantoren voor het beste resultaat.
De toegevoegde waarde van menselijke interpretatie, analyse en inzicht is enorm. Accountants kunnen cijfers interpreteren en duiden op een manier die AI nog niet kan evenaren. Het interpreteren van cijfers tot advies. Strategische overwegingen, soft skills en het beoordelen van complexe situaties zijn vaardigheden, die alleen met menselijke betrokkenheid kunnen worden geleverd. Een accountant is niet alleen in staat om een jaarrekening te maken, maar voegt waarde toe aan het product door hier vervolgens conclusies en adviezen aan te bieden. Bovendien kan alleen een accountant een stempel van betrouwbaarheid geven. Richard: “Toch zal de overheid snel moeten ingrijpen. Net als toen de eerste auto’s kwamen en verkeersregels cruciaal werden, zal ook nu regelgeving noodzakelijk zijn. Onder andere voor zaken als dit stempel van betrouwbaarheid.”
Verandering nadert
De komst van AI zal de accountancy ongetwijfeld doen veranderen, waardoor veel basale werkzaamheden geautomatiseerd kunnen worden. Maar waarbij onafhankelijke oordeelsvorming door accountants blijvend zal zijn. En waar veel processen sneller kunnen worden afgerond, zal er meer tijd resteren voor nadere analyse en advieswerkzaamheden. Dus zal de rol van accountant verschuiven naar een meer strategisch adviseur volgens Antoine. Maar niet zonder kennis te nemen van de ontwikkelingen en gebruik te maken van AI-tools. En door deze combinatie van menselijke expertise en techniek, kan veel informatie worden verschaft met verbeterde inzichten en resultaten tegen gevolg. Accountancy zal altijd mensenwerk blijven is onze opinie en die diensten leveren we van harte.